Buschauffeurs en machinisten staken, ze wensen een minder hoge werkdruk en een hoger loon. Werkgevers in het streekvervoer zijn nu aan zet. Als we de geschiedenis in duiken lijkt staken in veel gevallen een lucratief pressiemiddel te zijn richting werkgevers.
Een aantal staak-feiten op een rij:
Staken is niet nieuw
-Staken deden mensen al in de zestiende eeuw. Met name veenarbeiders en textielarbeiders staakten.
Openbaar vervoer plat, werkt
-Openbaar vervoer is een dankbare beroepsgroep om te staken, het heeft immers een enorme impact op de bevolking en letterlijk het dagelijkse verkeer. In 1903 was er een grote spoorwegstaking. Het personeel wilde zich organiseren in een vakbond, wat tot dan toe verboden was. Er was veel om te doen en uiteindelijk gaven werkgevers toe. Ontslagen stakers werden weer aangenomen, de vakbonden werden erkend en het loon over de dagen dat er was gestaakt werd uitbetaald.
Hoe zit dat eigenlijk met het loon tijdens staken?
-bij een wilde staking wordt het loon doorbetaald aan diegene die juist wél wil werken, ook al weerhouden collega’s je ervan. Je loopt als staker zelf wel het risico dat je op staande voet wordt ontslagen.
-Bij een georganiseerde staking, door de vakbond bijvoorbeeld, krijg je die dag niet uitbetaald.
Mag het?
-Iedereen heeft stakingsrecht. Je mag staken als werkgevers en vakbonden het niet eens worden over de arbeidsvoorwaarden in de cao. Als je echter niet lid bent van een vakbond, heb je bij staken geen recht op een vergoeding.
Ook de rechter komt er soms aan te pas, want je mag bijvoorbeeld als vakbond geen staking uitroepen als de onderhandelingen nog gaande zijn. Het is dus in veel gevallen wachten op de impasse.
-Mag iedereen staken?
Eigenlijk wel. Maar in sommige gevallen kan het natuurlijk van een zo grote impact zijn, dat de veiligheid in gevaar komt. Dat is onder meer het geval bij de politie. Die kunnen dan ook maar beter andere vormen van acties bedenken.
Stakingen lopen niet altijd goed af
-In vroeger tijden werden stakingen regelmatig de kop ingedrukt met geweld. Politie of militairen grepen hardhandig in.
Veenarbeiders op de bres
-Veenarbeiders staakten in het verleden met name vanwege te lage lonen. Ze wensten bovendien hun geld zelfstandig te kunnen besteden. Dat klinkt voor nu vreemd, maar werkgevers wezen in die tijd de zaken aan waar je je spullen moést kopen.
Grote stakingen waren er ook
-Grote stakingen in eigen land waren onder die van de veenarbeiders uit Appelscha in 1888 en de textielarbeiders uit Twente in 1902. Een grote recente staking was de Britse Mijnwerkers-staking in 1984/85.
De vakbond betaalt
-Ook in het onderwijs wordt wel gestaakt. 5 oktober staakten leraren uit het basisonderwijs. Een georganiseerde staking, dus geen loon. In sommige gevallen betaalt de vakbond dan een vergoeding.
